Stappen om kankergerelateerde vermoeidheid te bestrijden

Stappen om kankergerelateerde vermoeidheid te bestrijden   

Augustus 2022, D. Léotard

Vermoeidheid, een aanhoudende toestand die wordt gekenmerkt door fysieke, emotionele en/of cognitieve uitputting, komt voor bij meer dan 40% van de kankerpatiënten, en bij 80 à 90% van de patiënten die chemotherapie of radiotherapie ondergaan. Bij bijna de helft van de patiënten houdt de vermoeidheid na de behandeling aan. Deze cijfers tonen aan hoe belangrijk het is om vermoeidheid te screenen en te evalueren en vervolgens zo doeltreffend mogelijk in te grijpen.

Daarom heeft de  wetenschappelijke gespecialiseerde vereniging de European Society for Medical Oncology (ESMO) op basis van wetenschappelijke gegevens aanbevelingen terzake opgesteld.(1)

Een kenmerk van kankergerelateerde vermoeidheid is dat ze niet echt verbetert met rust of slaap en niet evenredig is met uitgevoerde activiteiten. Maar de vermoeidheid belemmert in aanzienlijke mate de activiteiten van het dagelijks leven en daardoor de levenskwaliteit.

Grondig evalueren 

Het is raadzaam om u op het moment van de kankerdiagnose en daarna met regelmatige tussenpozen te laten screenen op vermoeidheid. De Brief Fatigue Inventory is een betrouwbare en gebruiksvriendelijke vragenlijst die kan worden gebruikt om de ernst van vermoeidheid en de invloed daarvan op tal van gebieden te evalueren. Natuurlijk zullen verzorgers alert zijn voor mogelijke oorzaken van vermoeidheid die behandeld moeten worden (bv. bloedarmoede, slapeloosheid, depressie, voedingsstoornissen).

Laurent Moor, vermoeidheidscoach bij de Clinique de la Fatigue (Luik), die een cursus mentale coaching  ontwikkelde in samenwerking met de Universiteit van Luik: "Om vermoeidheid en de impact ervan op het dagelijks leven echt te kunnen objectiveren, moet je beginnen met jezelf te bevrijden van je mentale obstakels en je eigen mentale functioneren te begrijpen. Luisteren naar je lichaam, bronnen van psychosociale stress opsporen, omgaan met ideeën over disfunctie en overtuigingen over vermoeidheid en slaap, bijvoorbeeld.”

Lichaamsbeweging als behandeling 

“Als de vermoeidheid eenmaal goed is ingeschat, moeten individuele oplossingen worden gevonden om energie te sparen voor essentiële activiteiten, het ritme van de activiteiten te organiseren en tegelijk te leren delegeren, om het juiste evenwicht te vinden tussen activiteit en rust.” Maar bovenal, zo beveelt de ESMO aan, moet vermoeidheid worden behandeld. De doeltreffendheid van lichaamsbeweging op het gebied van vermoeidheid, tijdens en na kanker, is aangetoond door meerdere systematische reviews en meta-analyses, zowel tijdens de actieve fase van de behandeling als daarna.  Aërobe lichaamsbeweging (wandelen, fietsen, zwemmen, enz.) wordt het meest aanbevolen.

De weldaad van stappen 

Deze zachte, aërobe activiteit, die zonder veel kosten kan worden beoefend, heeft vele voordelen:

- Voor de gewrichten: stappen versterkt de gewrichten. 

- Voor de spieren: stappen versterkt diverse spieren die de onmisbare begeleiders zijn van gewrichten en stevige botten. 

- Voor het hart en de bloedsomloop: het verbetert de cardiovasculaire gezondheid en de lichamelijke conditie

In het algemeen stimuleert wandelen ook de immuniteit.

Op psychologisch vlak leidt wandelen tot de secretie van endorfine en serotonine, welzijnshormonen en helpt het chronische stress te bestrijden. U kunt ook mediteren terwijl u stapt en wandelen in de natuur biedt nog meer mentale voordelen.  

Uiteindelijk geeft wandelen ons meer energie en is het een doeltreffende manier om vermoeidheid tegen te gaan. 

1. Cancer-related fatigue: ESMO clinical practice guidelines for diagnosis, treatment and follow-up, Annals of Oncology, 2020. 

BE2207206094 – 20/07/2022